چرا تحول رخ نمیدهد؟!

اول:

نباید به دنبال تغییر و تحول در علوم انسانی بود. نباید دغدغه اصلی ما تحول در علم باشد. بلکه اگر عالمان، دین مدار تربیت شدند، علم دینی، ناگزیر است که روی بنماید. سر آغاز تحول آنچنان که اکثرا میپندارند تحول در علم نیست، تحول در عالِم است؛ تحولی که دگرگونی در علم را نیز به دنبال می آورد. علم، جان کلام عالِم است و آنچه به دست ما به عنوان علم میرسد، تراوشات فکری عالِم است که از مبانی او بر آمده است. به دنبال تحول علم بودن، بدون توجه به تربیت عالِم،  مصداق" گردکان بر گنبد است"

پس چرا ما هنوز در بحث از امکان و امتناع و ضرورت تحول علوم انسانی متوقفیم؟! قدر مشترک بین اندیشمندان مسلمانی که دغدغه تولید علم دینی دارند، ضرورت و امکان تولید علم دینی و گذر از علوم انسانی موجود به سوی علوم انسانی مطلوب با مبانی اسلامی است. اما چرا کمتر تحولی و تغییری در عالِم و ساحت علم به این سو رخ نموده است؟چه رخ نداده که باید ایجاد شود تا طعم  تحول را بچشیم. به عبارت دیگر سوال این است، آنهایی که در حوزه های دانشی خود مبداء تحول شدند چه مسیری را طی کردند و چگونه در این مسیر مشی کردند که منشاء تحول شده اند؟اینها سوالاتی است که کمتر پرسیده میشود.

ماموریت حوزه ها در تحول علوم انسانی

 

تاریخ جامعه ایران را که ورق میزنیم ، دور نیست زمانی که حوزه های علمیه در ایران توطن گزیده و زمام امر علم و دین را  به دست گرفته است .صفویه به جهاتی از جمله نیاز به نرم افزار علمی و تمدنی تحول بنیادین در کشور به عالمان دینی و نهاد حوزه های علمیه نیاز داشت و لذا دست به دامان عالمان شیعه در حوزه جبل عامل شد و نهاد علم دینی در کشور را بنا نهاد .

این نهاد، میراث هزار ساله سلف عالمان شیعه بود که ازدیرباز مکتب بغداد و نجف و سامراء و حله  را تشکیل داده بودند واکنون به دست ایشان رسیده بود و گردش روزگار این میراث را نزدیک به یک قرن است که به قم منتقل کرده است.   

ویژگی منحصر به فرد این نهاد علمی و دینی در طول این سالیان پویایی و روزآمدی آن بوده ؛ اما آیا حوزه امروز نیز چنین مزیت نسبی را پشتوانه خود کرده است؟نقدی که بر حوزه دیروز نبود اما بر حوزه امروز هست؛ این است که حوزه دیروز از دنیای زمان خود عقب نبود، بلکه جلوتر بود.